هیچ چیز منطقی‌تر از بهره‌گیری از نور طبیعی به عنوان تضمینی برای بهبود کیفیت فضایی ساختمان‌ها و همچنین صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیست. بنابراین معماران در جستجوی راه‌حل‌های طراحی کارآمدتری برای هدایت حداکثری نور طبیعی به داخل فضاها هستند.
برای دریافت حداکثری نور خورشید عوامل زیادی تاثیرگذار هستند:
فرم معماری خارجی ساختمان‌ها، جهت‌گیری آنها نسبت به خورشید و باد، نوع طراحی پلان، نحوه جاگذاری و ابعاد پنجره و نورگیرها و جنس مصالح مصرفی.
در کنار انبوه‌سازی، جهت‌گیری میتواند مهمترین گام در ارائه یک ساختمان با آسایش حرارتی و بصری باشد چون جهت‌گیری موفق، ساختمان را می‌چرخاند تا بارهای انرژی را به حداقل برساند و انرژی آزاد خورشید و باد را به حداکثر برساند. از این رو ساختمان‌ها معمولاً باید جهت شرق – غرب داشته باشند تا شمال – جنوب. این جهت‌گیری به شما این امکان را می‌دهد که به طور مداوم از نور روز استفاده کنید و تابش خیره‌کننده را در امتداد چهره‌های بلند ساختمان کنترل کنید و تابش نور خورشید را از طلوع یا غروب به حداقل برسانید.
به جداره‌های شرقی و غربی دقت کنیم:
خورشید در زمستان‌ها با زاویه کم و در جهت جنوب شرق به غرب است. پس گرمای زیادی به این دیواره شرقی نمی‌خورد تا بتواند آن را به داخل بفرستد همچنین در تابستان مسیرحرکت خورشید با زاویه زیاد و از شمال شرق به غرب است، بنابراین جداره شرقی در تابستان گرمای زیادی را ذخیره و وارد فضا می‌کند. پس برای اینکه این دیواره‌ها به طور مستقیم فضای داخل و خارج را بهم متصل نکنند می‌توانیم در این جداره‌ها از آسانسور، راه پله، درخت و… استفاده کنیم.
به دلیل اینکه افراد به طور متوسط حدود ۹۰٪ از زندگی خود را در فضای داخلی می‌گذرانند برای از دست ندادن مزایای نور خورشید طراحان همیشه آن را به عنوان روشن کننده اولیه ساختمان در نظر می‌گیرند و به جهت تابش و ارتباط آن با کاربری فضا نیز اهمیت می‌دهند.
طراحان با توجه به کاربری و نوع اتاق مشخص می‌کنند که دریافت نور از طریق پنجره‌ها یا نورگیرها مستقیم باشد یا اینکه از سطح فیلتر داری استفاده شود.
نور مستقیم میتواند انتظار برای کشف یک فضا را تقویت کند، در حالی که نور پراکنده حس آرامش را ایجاد می‌کند و نور، یا کمبود آن، میتواند بردرک فرد از محیط تأثیر بگذارد.
علاوه بر این در طراحی داخلی ابعاد و اندازه پنجره‌ها و محل قرارگیری آنها و همچنین تعیین جهت نورگیرها خیلی اهمیت دارد، زیرا میتواند حرکت و شدت نور و سایه را تعیین کند.
تأثیر موقعیت جغرافیایی ساختمان بر نورپردازی داخلی:
اتاق‌های رو به شمال تاریک‌ترین اتاق‌های خانه با نور پراکنده، بدون سایه و کمی خاکستری یا خنثی در بیشتر روز و سال هستند. نور شمال آرامش بخش است.
اتاق‌های رو به جنوب روشن‌ترین اتاق‌های خانه هستند و نور روز از اواخر صبح تا اواسط بعد از ظهر در آن غالب است. این فضاها، مانند اتاق‌های رو به شمال، در تمام طول روز دارای نور ثابت هستند، اما با سایه‌های قوی و پرتوهای نور خشن. در این اتاق‌ها تمایل به استفاده از رنگ‌های ملایم بیشتر است.
اتاق‌های رو به شرق صبح‌ها روشن‌ترین نور را دارند، با نور ارتفاع کم و سایه‌های نرم طولانی. مهم است که تعیین کنید در چه زمانی از روز از اتاق‌های رو به شرق استفاده می‌کنید. در صورت نیاز با استفاده از سایه‌بان غلتکی با شفافیت بالا و پارچه‌های تزئینی جلوی شدت نور را بگیرید.
اتاق‌های رو به غرب قوی‌ترین نور خود را در اواخر بعد از ظهر و اوایل عصر با نوری از رنگ طلایی-نارنجی دارند. اگر از این فضا تا پایان روز استفاده می‌کنید، قطعاً برای تعادل از رنگ‌های سرد استفاده کنید.
مزیت بهره‌گیری از نور طبیعی در معماری:
استفاده از نور طبیعی باعث کاهش ۴۰ درصدی مصرف انرژی می‌شود.
طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی روشنایی مصنوعی که شامل نورپردازی داخلی و نورپردازی خارجی می‌شود ۱۹ درصد از مصرف برق را در سراسر جهان تشکیل می‌دهد.
بنابراین از طریق استفاده از نور طبیعی با طراحی خوب و کنترل شده می‌توان مصرف انرژی برای روشنایی را به حداقل رساند. همچنین از میزان تأثیرات چشمگیر نور طبیعی بر سلامت و عملکرد انسان‌ها و افزایش بهره‌وری آنها نباید غافل شد.
